Stanowisko Brześć Kujawski Kolonia nr 3 Wczesne średniowiecze (XI-XIII w.)
Stanowisko Brześć Kujawski Kolonia nr 3
Wczesne średniowiecze (XI-XIII w.)
Wczesnośredniowieczny Brześć miał charakter miejski, zlokalizowany był u zbiegu dróg lądowych, na rzece Zgłowiączce prawdopodobnie była przystań. Warunki te sprzyjały rozwojowi handlu, a wśród miejskich rzemieślników byli m.in. złotnicy i mincerzy (wywarzający pieniądze). Świadczy to o wysokiej randze Brześcia i jego mieszkańców, których liczba w tym czasie wynosiła około 250.
Cmentarzysko w Brześciu Kujawskim Kolonii (stanowisko nr 3) odkryte zostało przypadkowo podczas budowy drogi. Przed badaniami prowadzonymi w latach 1962 i 1965 zostało ono w około 60% zniszczone. Zachowały się jedynie 43 groby szkieletowe.
Okres wczesnego średniowiecza w Polsce to początki rozwoju chrześcijaństwa. W tym czasie wierzenia pogańskie były nadal silnie zakorzenione w ówczesnym społeczeństwie. Jednym z przejawów tego typu obrządków był zwyczaj składania darów grobowych. Aż 67,4% zmarłych ze stanowiska BK Kolonia 3 zostało w nie wyposażonych.
We wczesnym średniowieczu, oprócz kabłączków skroniowych (kobiecych ozdób przypinanych do czepców lub opasek), sprzączek i szpil do spinania odzieży, paciorków, czy krzesiwa, w jamach grobowych licznie występowały przedmioty o znaczeniu magicznym. Były to przede wszystkim noże. Tego typu zabytki znajdowane są w pochówkach zarówno męskich, kobiecych jak i dziecięcych. Wg tradycji ostre przedmioty miały za zadanie chronić zmarłych przed działaniem złych duchów. Innym sposobem zapewnienia ochrony i oczyszczenia było umieszczanie w nogach zmarłego dziecka kurzych jaj. Pozostałości takich skorupek znaleziono w kilku grobach chłopięcych, a w jednym z dziewczęcych pochówków odkryto kolorową glinianą pisankę zawierającą drobne kamyczki. Również temu przedmiotowi przypisywana jest nie tylko funkcja zabawki – grzechotki, ale również rola ochronna. Jaj najprawdopodobniej nie należy natomiast łączyć ze zwyczajem składania pożywienia dla zmarłych. Temu celowi służyły bowiem specjalne naczynia ceramiczne i… wiadra umieszczone w niektórych (głównie męskich) grobach.
Znaczenie magiczne mogły mieć również niektóre ozdoby – pierścień z wizerunkiem węża czy amulety wyrabiane z monet. Pogański zwyczaj składania monet w grobach przetrwał co najmniej do XVI wieku, o czym świadczą 3 pochówki ze Starego Brześcia (stanowisko nr 4), gdzie złożono zmarłych z takimi przedmiotami w ustach.
Ludzie pochowani na wczesnośredniowiecznych brzeskich cmentarzach reprezentują wszystkie warstwy społeczne. Są to nie tylko okoliczni rolnicy, rzemieślnicy i mieszczanie, ale również właściciele ziemscy. Świadczą o tym również elementy wyposażenia zmarłych. Przy jednym z mężczyzn znaleziono matrycę do kaptorg (kaptorga to rodzaj ozdobionego ornamentem pudełeczka wykonanego z blachy i wykorzystywanego do noszenia amuletów, pachnideł czy relikwii), przy innym zawieszony u pasa miecz. Było to niezwykle rzadkie wyposażenie grobowe i tylko nieliczni feudałowie lub podlegli im zbrojni posiadali taką broń.
Artykuły powiązane
